探访周恩来同志故里：一座城市的集体记忆（组图）－人物史事－时政频道－中工网
Ekonomy is in sosjale wittenskip dy't de organisaasje fan de ferdieling fan de krappe middels/boarnen yn in mienskip bestudearret. Neffens guon ekonomen soe de definysje wêze moatte: "De stúdzje fan hoe en wêrom minsken hannelje".
Ekonomen geane der fanút dat de boarnen beheind beskikber binne en dat it nedich is in kar te meitsjen tusken om foarrang stridende wizen om dy ta te passen en te br?ken.
It wurd ekonomy stamt út it Gryksk: oiko- fan h?s en nomos foar wetten of noarmen.
Ekonomy wurdt as regel ferdield yn twa fjilden:
- Mikro-ekonomy, dy't him dwaande haldt mei gedrach en ynteraksje fan ien bedriuw of húshalding.
- Makro-ekonomy, dy't de him dwaande haldt mei it ferklearjen fan ekonomyske ?ntjouwingen op gruttere skeal, lykas it nasjonaal ynkommen, wurkgelegenheid en ynflaasje.
Hoe't it beg?n
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
Alhoewol't der in soad diskusjes wienen oer fraach en oanbod, is de ekonomy stúdzje útein set mei Adam Smith syn publikaasje The Wealth of Nations yn 1776. Yn dat stik makket Smith r?chwei in omskriuwing de stúdzje:
- Politike ekonomy, de wittenskip fan in steatsman of wetjouwer, hat twa ferskillende ?nderdielen, foarst, dat der jild en produkten gen?ch binne foar de minsken, sadat se foar harsels soargje kinne; twads, dat de steat of ryk gen?ch ynbard om oerheidstsjinsten te beteljen. It omskriuwt it ynbarren foar minsken en mienskip.
Smith omskriuwt de stúdzje as politike ekonomy, mar nei 1870 hjit de stúdzje sljochtwei 'ekonomy'.
Fraach en oanbod
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Yn de ekonomyske wittenskip binne fraach en oanbod wichtige kearntema's.
Yn it foarste plak de oanbodkant fan de ekonomy. De oanbodkant hat as skaaimerk it ynsetten fan de produksjefaktoaren:
Neffens guon soe ek ?ndernimmersynsjoch oan dat rychje tafoege wurde moatte. By de oanbodkant fan de ekonomy giet it om it meitsjen fan produkten. Dat kinne fysike produkten wêze, mar ek tsjinsten.
As twadde is dêr de fraachkant fan de ekonomy. It giet dêrby om de (foar)kar fan konsuminten, produsinten en de oerheden. Op de merk wurde fraach en oanbod op inoar ?fstimd en komt foar elts produkt in priis ta stan. Yn in frije merk wurdt hast alles stjoerd troch de priis. De oerheid spilet dêryn lykwols ek in rol troch it stjoeren yn budzjetten. Ek it konsumintebetrouwen spilet oan de fraachkant net swak by: as de ferwachtingen net goed binne, wurdt der minder bestege en mear sparre.
Mêden
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Binnen it begryp ekonomyske wittenskip binne der ?nderskate mêden.
Algemiene ekonomy is te ?nderskieden yn:
- makro-ekonomy
- mikro-ekonomy
- ynternasjonal ekonomyske betrekkings
- iepenbiere finansi?n
- ynstitusjonele ekonomy
Fierders binne der noch oare mêden lykas ferfiersekonomy, de monetêre ekonomy, ensfh.
Makro ekonomy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]De makro-ekonomy hat mei h?shaldings te krijen en it ?ntwikkeljen dêrfan. Wichtige eleminten yn de makro-ekonomy binne: it nasjonaal ynkommen, de wurkgelegenheid, de belestingbalans, de konsumpsje, de ynvestearrings en de oerheidsútjeften. Yn 'e makro-ekonomy wurdt neigien hoe't dizze eleminten har yn it ferline ?ntwikkele ha en hoe't se har yn 'e takomst ?ntwikkelje sille. Dêr't it ynsicht yn 'e konjuktuer fan grut belang is, it ?ndernimmersklimaat, de produksjekapasiteit, de hichte fan de wikselkoers ensafuorthinne.
Op basis fan sibskip tusken ekonomyske sektoaren lykas produksjehúshaldings, konsumpsjehúshaldings, oerheid en b?tenlan besiket de makro-ekonomy ynsicht te ferskaffe yn takomstige ?ntwikkelings. Benammen de groei fan it nasjonaal ynkommen hat omtinken fan ekonoamen en politisy.
Mikro-ekonomy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Mikro-ekonomy slacht op gedragingen fan ekonomyske aginten. Dat kin slaan op gesinnen, bedriuwen mar ek om politisy of belangegroepen. Yn dy t?ke fan de ekonomy steane fraach en oanbod sintraal. De mikro-ekonomy besiket te ferklearjen hoe't it lykwicht fan keap- en ferkeapgedrach beynfloede wurdt.
Ynternasjonale ekonomyske betrekkings
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Dat part fan de ekonomy hat twa ?nderdielen: it werklike mêd en monetêre mêd. It werklike ekononomyske mêd be?aget de ynternasjonale streamen fan tsjinsten en guod. In mooglike gr?nslach foar dy streamen hat mei de ferskillen tusken lannen te krijen. In oare mooglikheid soe it ?nfolsleine konkurrinsje tusken bedriuwen wêze kinne. Bedriuwen mei in gruttere merk kinne goedkeaper produsearje en ferkeapje. It monetêre mêd slacht op jildstreamen tusken lannen. Dêr't saken as betellingsbalans, wikselkoers en kapitaalstream op it aljemint komme.
Iepenbiere finansi?n
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Iepenbiere finansi?n slacht op ynkomsten en útjeften fan de oerheid. De effekten fan de belêstingen en de oerheidsútjeften op 'e ekonomy wurde yn kaart brocht. Ek wurdt neitocht oer de fraach wat de taak fan de oerheid is en wat net. Fragen oer privatisearring en profytbegjinsel komme by iepenbiere finansjes op it aljemint.
Bedriuwsekonomy
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Binnen de bedriuwsekonomy binne der fjouwer mêden te ?nderskieden dy't allegear in eigen ferdieling ha:
- kosten- en weardelear (rapportaazje om utens)
- finansearje
- marketing
- ynterne organisaasje (management en organisaasje)
 |
Ofbylden dy't by dit ?nderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Economics fan Wikimedia Commons. |
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|